PBL is te negatief over verduurzaming woningen
10 september 2020
Meer nuance nodig, en subsidies niet meegerekend
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) stelt dat investeren in verduurzamen van je huis met de huidige regelingen voor vrijwel niemand rendabel is. Het onderzoek leidde tot de conclusie dat het overheidsbeleid onvoldoende maarregelen bevat en het klimaatakkoord de beperkte doelstellingen voor de gebouwde omgeving niet gaat halen.
Milieu Centraal, dat de communicatie opdracht uitvoert voor het ministerie van Binnenlandse zaken om die doelstellingen te helpen bereiken, ziet het anders. Puk van Meegeren, programmamanager Energie in Huis, legt uit waarom.
Van Meegeren: "Laten we er niet omheen draaien: er is een forse investering nodig voor betere isolatie en ventilatie, en het vervangen van de hr-ketel door een warmtepomp. Een te rooskleurig beeld schetsen werkt averechts. Maar het PBL schiet door naar een te negatief beeld. En dat helpt ook niet."
Andere voordelen
Van Meegeren: "Als eerste, en in deels ook door het PBL in haar rapport aangestipt: er zijn meer voordelen van verduurzaming dan besparing op energiekosten, namelijk klimaatwinst, en meer wooncomfort in de winter en in de zomer. Bovendien draagt verduurzaming bij aan de waarde van de woning."
Isoleren kan wel voordelig zijn
van Meegeren: "Het PBL noemt het verduurzamen in bijna alle gevallen financieel onaantrekkelijk, ook als het om woningisolatie gaat. Dat laatste is opmerkelijk. Volgens ons zit de financiële pijn van het verduurzamen van woningen vooral in de fase van het vervangen van de hr-ketel door aardgasvrije alternatieven, zoals een elektrische warmtepomp, en niet bij betere isolatie en ventilatie."
Van Meegeren: "Wij zien juist in veel situaties mogelijkheden voor het verbeteren van isolatie met gelijkblijvende of lagere woonlasten. Zeker als bepaalde onderdelen, zoals gevel of vloer, nog helemaal niet zijn geïsoleerd. De stap naar goede isolatie bespaart dan veel energie."
Milieucentraal heeft voor iedereen een rekentool beschikbaar. Deze kunt u hier vinden:
Een voorbeeld maakt dit duidelijk
Van Meegeren: "Neem een hoekwoning uit 1970 met matige dakisolatie, gewoon dubbel glas, en zonder isolatie van de spouwmuur en vloer. En verbeter deze isolatie naar goede isolatie van dak en vloer, HR++ glas en spouwmuurisolatie. De kosten bedragen zo’n 15.000 euro. Met aftrek van 20 procent subsidie zijn de kosten 12.000 euro, en de jaarlijkse besparing is zo’n 1.000 euro. Dat is financieel aantrekkelijk, zeker als je rekent zoals PBL met opbrengsten over een periode van 30 jaar."
Keuzes in het onderzoek PBL
Het verschil in inzicht tussen Milieu Centraal en het PBL is mede te verklaren door methodische keuzes in het onderzoek. Het PBL kijkt alleen naar tussenwoningen, die hebben minder buitenmuren. Het isoleren van buitenmuren levert juist een grote besparing op.
Het PBL rekent ook geen specifieke combinaties van isolatiemaatregelen door, van huidige situatie naar goede isolatie. Het PBL bepaalt de besparing van isolatie door het energieverbruik van woningen met energielabel G en D te vergelijken met die van label B. Dat is te globaal, je weet niet wat je met wat vergelijkt. Zo kan het energielabel B ook met zonnepanelen tot stand kan zijn gekomen in plaats van goede isolatie.
Bovendien rekent het PBL de bestaande subsidieregelingen niet mee in de kosten. Dat is vreemd, want de conclusie van het PBL gaat over financiële haalbaarheid van verduurzaming gezien de huidige regelingen.
Aandacht voor kostendaling nodig
Van Meegeren beseft dat verduurzaming niet in alle gevallen financieel aantrekkelijk is. Het verminderen van de kosten blijft daarom een belangrijke uitdaging. Daar besteedt het PBL weinig aandacht aan.
Om kosten te besparen adviseert Milieu Centraal de verduurzaming van een woning stapsgewijs uit te voeren en te combineren met onderhoud, renovatie en verbouwing. Ook door een collectieve inkoop samen met de buurt en door een wijkgerichte benadering met het ontwikkelen van een aanpak met pre-fab elementen zijn kosten te besparen.
De isolatie hoeft niet per se voor de hele woning de allerbeste isolatie te zijn. Triple glas in nieuwe kozijnen of buitengevelisolatie zijn niet noodzakelijk, als het geheel maar goed genoeg is. Deze benadering scheelt in kosten.
Meer nuance
Van Meegeren: "Met een stevige uitspraak gooit het PBL een forse steen in de vijver, op grond van één onderzoek met diverse afbakeningen en bespreekpunten. Meer nuance was op zijn plaats geweest."
Energiecoöperatie HOOM heeft ook een reactie geformuleerd.
Reactie op het PBL-rapport ‘Woonlastenneutraal koopwoningen verduurzamen’
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) stelt in het net verschenen rapport dat woningeigenaren het verduurzamen van hun woning zelden terugverdienen. Een behoorlijk demotiverende boodschap. En dat terwijl ervaring leert dat verduurzamen soms juist wél aantrekkelijk is, wanneer je het samen doet, stap voor stap en op logische momenten, zoals tijdens onderhoud.
Het is zeker waar dat veel verduurzamingsmaatregelen substantiële kosten met zich meebrengen. Er is stimulerend beleid nodig om de energietransitie te versnellen. Het verduurzamen van een huis is een investering, maar toch is dat niet de enige hindernis.
Als Hoom zien we in de praktijk dat het niet alleen financiële drempels zijn die mensen ervan weerhouden te verduurzamen, maar ook het gebrek aan overzicht: een wirwar aan subsidies en wisselende adviezen over opties als zonnepanelen, vloerisolatie of een warmtepomp. Waar te beginnen? Er is behoefte aan ondersteuning en maatwerk. Lokale energiecoaches kunnen bewoners helpen bij het zetten van de eerste stappen in de verduurzaming van hun huis. Door de keuze van het PBL om de gemiddelde Nederlandse tussenwoning onder de loep te nemen gaat de diversiteit in energieverbruik verloren. Veel woningen wijken af van dat gemiddelde en verbruiken meer energie. Elk huis is anders en zo ook de mogelijkheden tot verduurzaming. Een energiecoach die jouw woonsituatie kent kan helpen om maatregelen te nemen die zijn afgestemd op jouw unieke woonsituatie.
Daarbij is het is tijd dat we anders gaan kijken naar het verduurzamen van huizen. Niet als een financiële last, maar als noodzakelijke stap in het onderhoud van een huis. Het PBL-rapport laat onderbelicht in welke situaties verduurzamen wél gunstig is, bijvoorbeeld tijdens het nemen van onderhoudsmaatregelen. Bij schilderwerk of dakbedekking vraagt niemand naar de terugverdientijd, we zien dat als noodzakelijke stappen. Het vervangen van een cv-ketel was vroeger extra energiebesparing, nu hoort dat bij onderhoud. Zo moeten we verduurzamingsmaatregelen als isoleren ook zien. Als je onderhoud pleegt in een woning doe je toch al een deel van de investering: de meerprijs voor extra verduurzaming is dan verhoudingsgewijs heel klein.
En laten we niet vergeten welke andere voordelen dit soort maatregelen brengen voor bijvoorbeeld gezondheid en comfort. Dit zijn zaken die moeilijk in geld zijn uit te drukken, maar die minstens zo wezenlijk zijn. Het isoleren van een vloer zorgt meteen voor warmere voeten en betere luchtkwaliteit. Hoezo niet aantrekkelijk?
Natuurlijk is het ook van belang dat de overheid er structureel voor zorgt dat het aantrekkelijk is om te verduurzamen. Het beleid wisselt nu te vaak en er zijn te veel kortlopende regelingen. Er ligt voor de overheid een taak om in dat beleid de rol van energiecoaches en energiecoöperaties te faciliteren. Energiecoaches bieden het juiste maatwerk. Bovendien kunnen energiecoöperaties ervoor zorgen dat de winst uit het lokaal opwekken van energie terugvloeit naar de verduurzaming van de eigen wijken en woningen. Op die manier komt verduurzaming ten goede aan de bewoners zelf.
Bronnen: Milieucentraal, HOOM.
Datum: 4 september 2020
