Voorbeelden provincies en gemeenten

Er bestaan in Nederland veel voorbeeldprojecten op het gebied van energiebesparingsbeleid, maatregelen in het algemeen. Sinds de oprichting van de (voormalige) stichting Spaar het Klimaat in 2005 werden maatregelen meestal genomen op basis van subsidies, soms door gemeenten met steun van provincies, dan weer op rijksniveau, en afhankelijk van de woonplaats/gemeente kon je verschillende regelingen 'stapelen'. Ook zijn er altijd voorbeeldprojecten geweest, en een nationaal innovatieprogramma, sinds de voorstellen van het platform energietransitie Gebouwde Omgeving (2005-2008) onder leiding van Jan Terlouw. 

De hoofdlijnen van het advies waren:

1. Grootschaliger toepassen van bewezen maatregelen ("het goede vaker doen"), met de vaststellinge van een doelstelling van 300.000 woningen per jaar (vanaf 2008 in convenanten opgenomen) voor heel nederland, met een programmatische aanpak en een nationale organisatie "Meer met Minder";

2. Voorbereiden van "beter" met behulp van uitgebreid programma en budget, voor innovaties in de nieuwbouw en renovatie, uitgevoerd door "Platform 31" in de zogenaamde "Energiesprong";

3. Wijzigen van wet- en regelgeving, waarmee hindernissen worden weggenomen en structureel hoger niveau van renovatie en energiebesparing in bestaande bouw en nieuwbouw worden gerealiseerd (zonder subsidies);

Alle hoofdlijnen zijn vervolgens vormgegeven en opgenomen in het programma "Schoon en zuinig" van het ministerie van VROM (olv Jacqueline Cramer) en voor 4 jaar vastgelegd in budgetten. Na die vier jaren was er inmiddels een kabinet Rutte dat alle platforms energietransitie heeft opgeheven en de programma's heeft beperkt of veranderd waardoor geen continuiteit werd gecreeerd voor de markt.

In 2012-2013 is, na intensieve samenwerking van vele organisaties en een nationale handtekeningactie om energietransitie weer op de agenda van de Tweede Kamer te krijgen, dit tegengewerkt door de VVD. Desondanks is toen het initiatief van marktpartijen genomen om onder auspicien van de SER (voorzitter Wiebe Draaijer) een Nationaal Energieakkoord te laten opstellen (olv. Ed Nijpels) en dit aan te bieden aan de regering. Het PBL berekende de voorstellen van 4 "Energietransitietafels" (Gebouwde Omgeving, Duurzame Energie (grootschalig), Industrie en Mobiliteit). Aan alle 'tafels' zaten diverse ambtelijke vertegenwoordigers van ministeries, en in de werkgroepen van deze tafels hadden zij ook nadrukkelijk een stempel op de voorstellen die wel, en voorstellen die NIET mochten worden onderzocht door PBL op mogelijke effecten/impact. Zo werd het verboden om het effect te onderzoeken van verplichte na-isolatie of een verplichte minimum energielabel, te realiseren door de koper van een woning binnen een aantal jaren na de aankoop. Wel werd een beleidsmaatregel doorgerekend waarin via een differentiatie van het eigenwoningforfait of OZB op de (tijdelijke) aanwezigheid van een "onvoldoende" label (F- en G-label) een prikkel te zetten. De impact zou heel groot kunnen worden, afhankelijk van de sterkte van de prikkel, meer dan alle maatregelen in welke andere sector ook. Meer informatie over beleidsmaatregelen die bestudeerd werden: neem contact op met IK Spaar het Klimaat. Wij hebben alle potentiele maatregelen voor energiebesparing in de gebouwde omgeving in diverse studies 'in huis'. 

Regionale verschillen

Door het netwerk van provinciale ambassadeurs en relaties kunnen voorbeelden worden aangedragen en geactualiseerd. Hier treft u er een paar.

Indien u suggesties heeft voor aanvulling of verbetering, neem dan contact op met de webmaster via een mail.

  • Drenthe: De provincie heeft sinds 4 december 2014 een Energieloket. Voor kleine bedrijven is er onder andere een lening mogelijk uit het Energiefonds Drenthe. Uitvoerder: Drentse Energie Organisatie. In 2022 heeft Drente een nieuwe maatregel: gratis energiebesparing voor huishoudens tot 130% van het minimumloon. Lees hierover meer in dit artikel. (september 2022).
  • Groningen: Specifiek vanwege de nadelinge effecten van de gaswinning is er een aparte regeling geopend. Huiseigenaren in elf Groninger gemeenten (Appingedam, Delfzijl, Loppersum, Bedum, Winsum, Slochteren, Eemsmond, Ten Boer, De Marne, Hoogezand-Sappemeer en Menterwolde) kunnen een tegemoetkoming krijgen van maximaal 4.000 euro voor energiebesparende of -opwekkende maatregelen. De regeling wordt uitgevoerd door het Samenwerkingsverband Noord-Nederland. Voor het indienen van aanvragen moet u hier zijn. Voorbeeldprojecten zijn er ook, zoals in Grootegast of Grijpskerk. U kunt het hier volgen.
  • Friesland: De Provincie Friesland heeft een 'friese energiepremie' in het leven geroepen, een subsidieregeling waarbinnen bijna 4 miljoen € beschikbaar is voor energiebesparende maatregelen die een eigenaar laat uitvoeren aan de eigen woning. Maximaal kunt u hiervoor tot € 2.800,- subsidie krijgen. De meeste maatregelen zijn weer gestaakt. Alleen in De Wolden is nog een regeling: die treft u hier aan.
  • Overijssel: De Provincie Overijssel heeft een integraal programma met een doelstelling voor 2023: 20% "nieuwe" energie. Maatregelen voor besparing komen niet meer in aanmerking voor subsidies. Wel zijn er nog leningen. Meer informatie treft u aan op de website van de provincie in dit overzicht.
    • Hardenberg: project ‘Bewust duurzaam thuis’. Bewoners die willen besparen, worden snel geholpen (zekerheid, handelingsperspectief), ook ’s avonds kunnen zij terecht voor begeleiding. De gemeente faciliteerde het maatwerkadvies dat door lokale partijen wordt uitgevoerd en stelt lening via SVN beschikbaar (1% rente - 2010). Voor de uitvoering kan de bewoner kiezen uit meerdere lokale uitvoerders die op de website van de gemeente staan (keuzevrijheid). Ook de ervaring van bewoners die maatregelen hebben uitgevoerd staan op deze website (betrouwbare partners). Het project is opgezet door een extern adviseur. De gemeente heeft (communicatie en coördinatie) werk overgenomen. 10.000 tot 15.000 bewoners zijn benaderd (waarbij geen sprake was van een doelgroepbenadering), 430 maatwerkadviezen zijn gerealiseerd, ruim 250 bewoners hebben maatregelen genomen, 3 ton aan leningen is uitgezet (bron: Motivaction, rapportage 5-7-2010)."
  • Flevoland: Alle maatregelen zijn in de afgelopen jaren ingetrokken. Er is nog wel een doorverwijzend energieloket. Binnen Flevoland is er bijvoorbeeld de gemeente 
  • Gelderland: De provincie Gelderland heeft de ambitie om in 2050 net zoveel energie te gebruiken als er wordt opgewekt. Een van de concrete maatregelen waar Gelderland aan werkt is het energiezuiniger maken van 100.000 woningen in 2020. Zie meer informatie in het voortgangsdocument over het Gelders Energie Akkoord of de website met verwijzingen naar meer informatie.
  • Noord-Holland: "Energiebesparing. Naast energieopwekking is energiebesparing van belang. Wij hebben hierbij een verbindende rol. Door de vele activiteiten van verschillende overheden op het gebied van energiebesparing in de bebouwde omgeving, zien initiatiefnemers door de bomen het bos niet meer. Bezien wordt of een provinciaal energieakkoord hierbij behulpzaam kan zijn. Initiatieven van woningbouwcorporaties om gebouwen te isoleren of om andere energiebesparende maatregelen te nemen, worden ondersteund door het Servicepunt Duurzame Energie. Ook op andere gebieden kan het Servicepunt Duurzame Energie partijen met elkaar verbinden en van informatie voorzien. Het Servicepunt monitort tevens initiatieven. Voorts investeren wij in de verduurzaming van de bestaande woningvoorraad." (Bron: Coalitie-akkoord 2015-2019).
    • Provinciehuis: A++ na renovatie in 2013.
    • Subsidieregeling Duurzaam renoveren 2014: "De Provincie Noord-Holland wil(de) in de periode tot 2019 in ieder geval 100 bestaande woningen vergaand duurzaam renoveren door het treffen van energiebesparende maatregelen en door het opwekken van duurzame energie tot "Nul-op-de-meter". Deze woningen dienen vervolgens als voorbeeld voor bouwbedrijven, verhuurders en particuliere woningeigenaren die belangstelling hebben om hun woningen vergaand te verduurzamen, Noord-Hollandse bedrijven te stimuleren tot innovatie en ontwikkeling van een duurzame renovatiemarkt en om de werkgelegenheid te stimuleren. De regeling kunt u hier vinden.
      • Amsterdam heeft een 'energiesprong' regeling, o.a. voor VVE-s.
  • Zuid-Holland: deze provincie heeft voor zover ons bekend op dit moment geen eigen maatregelen voor energiebesparing bij huishoudens. 
    • Alphen aan de Rijn laat de stimuleringsregeling green deal uitvoeren door Stichting Volkshuisvesting Nederland.
    • TUDelft is heel actief op dit terrein, er zijn veel studies van Bouwkundige aard. Studenten van de TUDelft hebben al diverse internationale prijzen gewonnen op het energiebesparingsterrein. 
  • Zeeland: Provincie Zeeland heeft geen maatregelen meer sinds 31 december 2013.
  • Brabant: De provincie Noord-Brabant heeft geen maatregelen voor energiebesparing in de laatste jaren meer genomen, behalve het organiseren van evenementen waarin het bewustzijn wordt gestimuleerd.
  • Limburg: In 2015 kon de stand van zaken in Limburg worden gevonden in dit document van de VNG. Inmiddels heeft de Limburgse Rekenkamer het beleid inzake energietransitie geevalueerd. Na enig zoeken kan je de volgende feiten vinden op pg. 69 van 121: Er zijn sinds de start van het fonds tot 31 juli 2014 928 aanvragen ingediend, waarvan de aanvraag in 435 gevallen is gehonoreerd door zowel de provincie als SVn. Doordat in enkele gevallen een lening voor meerdere maatregelen is verstrekt, zijn er in totaal 458 duurzaamheidsmaatregel uitgevoerd op basis van de leningen. Het grootste deel van de leningen is gebruikt voor de installatie van zonnepanelen. De leningen hebben gezamenlijk 719 ton CO2 gereduceerd, waarvan het grootste aandeel door zonnepanelen is gerealiseerd. Deze besparing staat gelijk aan 0,05% van de totale CO2 emissie door particulieren in Limburg in 2012. Een geleende euro heeft gemiddeld 0,23 kg CO2 reductie mogelijk gemaakt, ofwel een kg CO2 besparing kost ongeveer € 4,- (dat is € 4000 per ton CO2-reductie). Dat is niet echt voorbeeldig overigens, minstens 200 keer zo duur als veel maatregelen in de industrie.