Negatieve emissies zullen nodig zijn vanwege trage actie wereld

2 september 2020

Wereldwijd snellere ontbossing versnelt broeikaseffect

Bron: Nu.nl, PBL (2017), 1Vandaag 

Datum: 1-9-2020

In 2015 sloten wereldleiders het klimaatakkoord van Parijs. Doel: de opwarming beperken tot 1,5 à 2 graden. Maar sindsdien is de mondiale uitstoot niet gedaald. Om de klimaatdoelen nog te halen, lijken noodmaatregelen onontbeerlijk.

Dat betekent niet dat zulke noodmaatregelen aantrekkelijk zijn, of dat ze überhaupt werken, zeggen onderzoekers tegen NU.nl. 

Ze keken in detail naar de mogelijkheid van negatieve emissies: methoden om CO2 weer uit de atmosfeer te halen. Dat gaat niet vanzelf - het grootste deel van de CO2 die wij uitstoten blijft daar zonder ingrijpen eeuwenlang hangen. Onderzoekers van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) trokken in 2017 ook al dezelfde conclusies in een rapport over negatieve emissies.

BECCS: twee controversiële energieopties ineen

Een manier om CO2 weer uit de lucht te halen, is via toepassing van 'BECCS'. Dat staat voor 'bio-energy with carbon capture and storage' - een samenvoeging van twee energieonderwerpen die elk afzonderlijk al controversieel te noemen zijn: biomassa én ondergrondse CO2-opslag.

Om tot negatieve emissies te komen moet de biomassa 'duurzaam' geproduceerd worden. Dat betekent in elk geval evenveel terugplanten als je wegkapt. Vervolgens wordt de biomassa verstookt in elektriciteitscentrales. De CO2 die hierbij vrijkomt wordt opgevangen en onder de grond gestopt.

Om tot een netto negatieve uitstoot te komen, moet deze opslag ook nog groter zijn dan de CO2-uitstoot van bijvoorbeeld biomassatransport, verminderde bosgroei en de aanleg van infrastructuur. De bijvangst van BECCS is dat het bovendien elektriciteit oplevert.

“De grootste reductie zal via energiebesparing en duurzame energie moeten komen.”

Detlef van Vuuren, klimaatonderzoeker

'Er is op ongekende schaal werk aan de winkel'

Nederlandse onderzoekers publiceerden er onlangs een studie over in Nature Climate Change. Onder de huidige koers stoot de mensheid deze eeuw nog zo'n 4.000 miljard ton CO2 uit, vertelt klimaatonderzoeker Detlef van Vuuren van het Planbureau voor de Leefomgeving en de Universiteit Utrecht. "Om nog binnen de Parijs-doelen te blijven, moeten we dat ombuigen naar maximaal 300 tot 1.000 miljard ton - misschien nog minder."

"De grootste reductie zal via energiebesparing en duurzame energie moeten komen. Maar ruwweg betekent het dat we wereldwijd al over vijftien tot veertig jaar op nul moeten zitten. Dat is zachtgezegd heel lastig..."

"Er is op ongekende schaal werk aan de winkel", zegt Mark Huijbregts, hoogleraar milieukunde aan de Radboud Universiteit en leider van het onderzoeksteam. "We zouden nóg grootschaliger kunnen inzetten op verlaging van de broeikasgasemissies, zoals veranderingen in levensstijl."

"Maar als we de Parijsdoelen nog willen halen, kunnen we er naar mijn idee niet meer onderuit om daarnaast ook in te zetten op technologieën voor negatieve emissies."

Daar bestaan in theorie verschillende opties voor. Biomassa met CO2-opslag lijkt een relatief groot potentieel te hebben. De haken en ogen zijn echter niet gering.

'Onhaalbaar groot aardoppervlak nodig voor biomassa'

Volgens het nieuwe onderzoek kan met grootschalige toepassing van BECCS, gebruikmakend van snelgroeiende gewassen als populieren en olifantengras, tegen het einde van de eeuw jaarlijks maximaal 40 miljard ton CO2 uit de atmosfeer worden verwijderd - ongeveer evenveel als we nu jaarlijks uitstoten.

"Maar dat getal is volledig theoretisch", waarschuwt Van Vuuren. "Een dergelijk grote CO2-vastlegging kan alleen bereikt worden als de ontwikkeling op korte termijn begint én een enorm deel van het aardoppervlak gebruikt wordt voor de extra productie van biomassa: 18 procent, blijkt uit onze studie."

Zoveel grond is zeker niet beschikbaar, zeggen de onderzoekers. We hebben immers ook een groeiende wereldbevolking, toenemend landgebruik per persoon, én de ambities om ontbossing en biodiversiteitsverlies te stoppen. Maar alternatieven hebben mogelijk nog grotere nadelen. Zo is het rendement van CO2-opslag door bosaanplant lager, en vraagt dit eveneens grote landoppervlakten. Andere opties zijn per kilo CO2 juist nog veel duurder.

“Het vraagstuk biomassa is zo complex dat je niet simpel voor of tegen kunt zijn.”

Mark Huijbregts, hoogleraar milieukunde

'Eerst 4.000 miljard ton positieve emissies aanpakken'

Van Vuuren en Huijbregts vinden dat BECCS er op basis van hun nieuwe onderzoek niet aantrekkelijker op is geworden. Maar, zo stelt Huijbregts: "Het debat over het gebruik van biomassa is sterk gepolariseerd, met uitgesproken voor- en tegenstanders. Wat mij betreft is het vraagstuk dermate complex dat je niet simpel voor of tegen kunt zijn."

"Biomassa voor energieproductie met afvang en opslag van CO2 kán een serieuze bijdrage leveren aan het halen van de klimaatdoelen. Maar wel duidelijk minder dan nu in een aantal scenario's wordt aangenomen. En het hangt er sterk vanaf hoe je het doet."

Van Vuuren: "Het lijkt mij het belangrijkst om op korte termijn het potentieel van energiebesparing en duurzame energie zo goed mogelijk te benutten. Technologische ontwikkeling heeft die opties nu zeer aantrekkelijk gemaakt."

Want voor we ons gaan richten op negatieve emissies, moeten we eerst een tienvoudige hoeveelheid aan 'positieve emissies' voorkomen, zo zegt de onderzoeker. We moeten dus onze uitstoot aanpakken, en voor CO2 uit de lucht halen geldt: "Hoe minder we ervan nodig hebben, hoe beter."

Door: Rolf Schuttenhelm 

Bronnen: film (1Vandaag)