Toeval of beleid, de minimale doelstelling is behaald.

16 februari 2022

Heeft overheid doelen klimaat gehaald? of niet?

Het klimaatdoel dat de rechter de Nederlandse overheid heeft opgelegd, is behaald. De uitstoot van broeikasgassen lag in 2020 25,5 procent lager dan in 1990, zo blijkt uit de definitieve cijfers uit de emissieregistratie van het CBS en het RIVM.

In totaal lag de uitstoot in 2020 8,8 procent lager dan in 2019. De afname was onder meer te danken aan een sterke vermindering van het steenkoolgebruik. Kolencentrales zijn grote CO2-uitstoters. Geluk is ook een factor: 2020 was relatief warm, waardoor minder aardgas nodig was voor verwarming.

Verder speelden de coronamaatregelen een "beperkte" rol. De uitstoot van de industrie bleef ongeveer gelijk aan het jaar ervoor, maar de uitstoot van het wegverkeer daalde met 15 procent. Die daling hangt samen met het advies om zoveel mogelijk thuis te blijven, meldt het CBS.

'Pure mazzel'

Lang was het onduidelijk of het Urgenda-doel door Nederland gehaald zou worden. In 2020 moest de uitstoot van CO2 en andere gassen die bijdragen aan de opwarming van de aarde ten minste met 25 procent zijn verminderd. De Hoge Raad bepaalde dat eind 2019 in een zaak die was aangespannen door duurzaamheidsorganisatie Urgenda.

In een reactie aan de NOS noemt Urgenda-directeur Marjan Minnesma het definitief behalen van het klimaatdoel het gevolg van "toevalstreffers". Ze vindt daarom niet dat het goed nieuws is. "Corona, de warme winter en het lage gebruik van aardgas hebben alle drie niets te maken met beleid van het kabinet. Het is de absolute ondergrens die behaald is", stelt ze. "Maar er is in ieder geval beweging, het is beter dan wat er tot op heden behaald is, maar het is pure mazzel."

Nieuwe rechtszaken

In eerste instantie werd vorig jaar op basis van niet definitieve cijfers ingeschat dat het doel net niet gehaald zou worden. Later werd van meer sectoren bekend hoeveel de daadwerkelijke uitstoot was en bleek de daling groter, waardoor het doel mogelijk toch gehaald zou worden.

De komende jaren moet de uitstoot verder dalen. In de Klimaatwet is vastgelegd dat de afname zeker 49 procent moet zijn in 2030, ten opzichte van 1990. Het kabinet wil dat ophogen tot 55 procent.

Minnesma eist daarom meer actie en nieuw beleid van het kabinet. "Anders verwacht ik dat er voor 2030 nieuwe rechtszaken gaan komen", zegt ze. "Je ziet steeds meer dat mensen zich zorgen maken om het klimaat en daarom vinden dat de overheid hen moet beschermen." Concrete plannen voor zaken zijn er nog niet, maar "er worden wel voorbereidingen getroffen dus ik zou er niet van opkijken".

Industrie

De focus moet wat Minnesma betreft nu liggen op het terugdringen van de uitstoot in de industrie. Volgens haar is de industrie verantwoordelijk voor 40 procent van de uitstoot in Nederland. Met name in de staal-, chemie- en kunstmestsector. "Daar ligt de grote klapper. Binnen nu en een half jaar moet het kabinet daar geld voor vrijmaken."

Ze noemt dat "een spannende en enorme operatie". "Het is bijna en militaire operatie voor die bedrijven om de uitstoot terug te dringen, omdat hele processen veranderd moeten worden. Dat kost tijd en geld."

De vraag is nog hoe de cijfers over 2021 precies zullen uitvallen. Uit voorlopige CBS-cijfers bleek in december vorig jaar dat in de eerste drie kwartalen zo'n 3 procent méér broeikasgassen werden uitgestoten dan in 2020. De voorlopige cijfers over het vierde kwartaal verschijnen half maart 2022.