Masterplan voor 90.000 woningen per jaar

19 juni 2020

Minister BZK heeft kabinet nog niet gevraagd om herziening van pré-Corona begrotingsafspraken

Deze week bleek dat het woningtekort verder op gaat lopen. In 2025 zullen er 419.000 woningen te weinig zijn. De woningbouwproductie komt echter al vanaf 2021 in een dip terecht. De komende 15 jaar zal er, bij ongewijzigd beleid, een woningtekort blijven bestaan, zoals kamerlid Paul Smeulders (GL) de minister voorhield.
De werkvoorraad is onvoldoende om het woningtekort in de komende jaren in te lopen, aldus de Woningbouwalliantie, die donderdagmorgen in Den Haag haar pleidooi in Nieuwspoort heeft aangeboden aan Tweede Kamerleden.

De bouwers pleitten ervoor het momentum te benutten om slimme, duurzame gebiedsontwikkeling en innovatie in de woningbouw in een stroomversnelling te brengen. Ook wees de groep erop dat anticyclisch extra investeren in de Nederlandse woningbouw loont omdat het “weglekeffect” naar het buitenland zeer gering is en het multipliereffect groot. De woningbouw kan Nederland uit de economische crisis halen, die onvermijdelijk gaat volgen in de komende jaren.

Kwantiteit, maar niet zonder kwaliteit

De lat zal hoog worden gelegd, beloven de bouwers. “Wij willen niet alleen bestaande gebieden herontwikkelen (‘nieuw voor oud’), maar ook nieuwe gebieden tot ontwikkeling brengen die energieneutraliteit als uitgangspunt hebben. Waar de bereikbaarheid met hoogwaardig OV en de fiets optimaal is geregeld. Die klimaatadaptief en natuurinclusief worden ontwikkeld en waar een hoog en realistisch niveau van circulariteit wordt gerealiseerd.”

De gemeenten van de G40 beloven met volle kracht door te gaan met planontwikkeling en vergunningverlening. “Dat kan door daadkrachtig op te treden, versneld besluiten te nemen en door het bieden van flexibiliteit in programmering en fasering. Daardoor worden woningcorporaties, projectontwikkelaars, institutionele beleggers en andere opdrachtgevers maximaal gestimuleerd om nieuwe projecten te entameren en om door te bouwen.”

Nationaal grondinvesteringsfonds

De beperkingen die het gevolg zijn van corona moeten door digitaal werken zo snel mogelijk uit de weg worden geruimd. Gemeenten die nog niet volledig digitaal werken, moeten door het Rijk aan de hand worden genomen. De Raad van State heeft inmiddels procedures opgestart via telehoren en videovergaderen, constateren de bouwers verheugd. Over de rechtbanken zijn ze minder te spreken. Die dienen procedures rond bestemmingsplannen en woningbouw weer op te starten. Vanwege het grote maatschappelijke belang dient waar nodig hiervoor extra capaciteit beschikbaar te komen, vindt de woningbouwalliantie.

Het Rijk moet gemeenten waar nodig financieel steunen. Velen hebben door de coronacrisis hun inkomsten sterk zien teruglopen, terwijl de lasten door extra zorg en bijstand sterk toenamen. De kans op bezuinigingen is daardoor groot, wat projecten voor bouwers in de knel kan brengen. Door een nationaal grondinvesteringsfonds op te zetten, waaruit gemeenten hun voorinvesteringen voor het ontwikkelen en bouwrijp maken van nieuwe woningbouwlocaties kunnen financieren, kan het Rijk de gemeenten helpen.

Monitor

De alliantie wil ook graag dat het kabinet een vervolg geeft aan de woningbouwimpuls van 1 miljard euro, die door corporaties binnen een half jaar is opgemaakt voor de bouw van sociale huurwoningen in gebieden met de grootste woningtekorten.

Om de corporaties door te laten bouwen, is het verder essentieel dat de verhuurdersheffing wordt verminderd of dat de opbrengsten ervan volledig worden benut om de nieuwbouw van sociale huurwoningen aan te jagen. Ook moet het Rijk het eenvoudiger maken voor corporaties om middenhuurwoningen te bouwen, door de markttoets aan te passen.

Om de voortgang van de bouwproductie te bewaken zou het Rijk een “nationale monitor woningbouwrealisatie” moeten opzetten om de actuele voortgang voortdurend in beeld te houden.

Corona

Mocht de coronacrisis leiden tot een vraaguitval op de woningmarkt, dan stelt de woningbouwalliantie voor dat het kabinet een maatregelenpakket in gereedheid brengt om de vraag te ondersteunen. Mogelijke maatregelen zijn het ruimer beschikbaar stellen van startersleningen, het tijdelijk verhogen van de NHG-grens, het tijdelijk afschaffen van de overdrachtsbelasting en het verruimen van de tijdelijke aftrekbaarheid van dubbele hypotheeklasten. Dergelijke maatregelen maken het onder andere voor starters gemakkelijker de koopmarkt te betreden, waardoor doorstroming – ook naar de nieuwbouw – van onderop op gang wordt gehouden.

De wensenlijst voor het masterplan is daarmee nog niet af. De Woningbouwalliantie pleit er ook voor een Nationaal Garantiefonds of een vergelijkbaar instrument in gereedheid te brengen, dat wordt ingezet bij vraaguitval. Een dergelijk fonds geeft een garantie af en financiert zo nodig een deel van de onverkochte (goedkope en middeldure) woningen in een project, zodat de bouw toch kan starten. De woningbouwers begrijpen dat er geen rendement kan worden gemaakt op de woningen die door het fonds worden afgenomen. Bij normalisering van de woningmarkt brengt het fonds de verworven woningen weer in de verkoop. Naast het Rijk kunnen marktpartijen en burgers in een dergelijk Nationaal Garantiefonds participeren.

Vliegende start

Hoeveel miljarden euro’s er in het masterplan gestopt moeten worden, laat de alliantie aan het Rijk over. Maar het is geen weggegooid geld, verzekert de groep. “De kosten van dit investeringspakket worden ruimschoots gecompenseerd door besparingen op uitkeringen, grondopbrengsten en hogere belastinginkomsten. Het maatschappelijk rendement van anticyclisch investeren in de woningbouw is hoog: een groot aantal woningzoekenden kan in de komende jaren een betaalbaar onderdak worden geboden en de bouw van werkelijk toekomstbestendige, duurzame (woon)gebieden maakt een vliegende start. Groot maatschappelijk voordeel is ook dat ontwerp-, productie- en ontwikkelcapaciteit bij marktpartijen en lagere overheden in stand blijven en de woningproductie ook op langere termijn op niveau blijft.”

Bron: Cobouw, Marc Doodeman

Reactie van leden van de Tweede Kamer en de Minister kunt u hier zien.

Kamerleden reageerden enigszins verbaasd over de opstelling van de 'te bescheiden' minister in het kabinet. Kajsa Ollongren wijst op het feit dat dit nog niet 'het moment is' om dit te vragen. In september bij Prinsjesdag zou er meer duidelijkheid moeten zijn over de inzet van het kabinet. De regeling voor korting op de verhuurdersheffing wordt 1 juli gesloten, want het budget is overtekend en er zijn nog geen toezeggingen van Minister van Financien.

Een overzicht van Nieuwbouwprojecten kunt u hier aantreffen.

Wilt u graag cijfers over bouwvergunningen, die kunt u hier vinden.