Herziening van belastingstelsel nodig voor energieakkoord

14 oktober 2015

Tijdens de derde beleidstafel van NRP Spaar het Klimaat legden sprekers Wouter Koolmees (Tweede Kamer D66), IJmert Muilwijk (ODE Decentraal), Maurits Hekking (DGZ) en Ernst Vuyk (NRP) voorstellen voor.

Pleidooi voor effectiviteit

Expert Benny Scholte Lubberink namens de grote gemeenten (G32), Rob Kemmeren (gemeente Amsterdam), directeur Kees Oomen (VVE Belang) en Laurens de Vrijer (Uneto/VNI) waren eveneens voor deze beleidstafel als belanghebbende deskundigen uitgenodigd.

De beleidstafel vindt plaats, kort na de Financiele beschouwingen in de Tweede Kamer, en kort nadat de Nationale EnergieVerkenning is gepubliceerd. Het debat over de begroting van Economische Zaken volgt daags na deze beleidstafel.

Uit alle signalen blijkt dat het niet goed genoeg gaat met de effectiviteit van de maatregelen uit het energie-akkoord. De minister van Economische Zaken wil vasthouden aan de doelstellingen en trekt in 2016 acht miljard uit voor duurzame energie. De vraag ligt op tafel of dat gaat helpen.

Van 7 naar 9 cent korting op de elektriciteitsbelasting in belastingplan 2016

Het goede nieuws is dat het ministerie van Economische Zaken constateerde dat de regeling voor de zogenaamde “postcode-roos-projecten”, cooperatieve zonne-energieprojecten, te zuinig was met een 'belastingkorting' -van 7 cent/kWh- op het inkopen van eigen opgewekte stroom van een dak van een ander. Het aantal projecten dat kan profiteren van een iets ruimere korting, 9 cent, zal daardoor kunnen groeien. De vice-voorzitter van ODE Decentraal, lid van de borgingscommissie energie-akkoord, gelooft dat indien er nog een paar praktische drempels worden geslecht, op grotere schaal projecten ontstaan. Een verdubbeling van het opgesteld vermogen naar 2 GW moet nog in 2016 tot de mogelijkheden behoren.

Naar een nieuw evenwicht tussen belasting op elektriciteit en gas?

Ging het eerste verhaal nog uitsluitend over elektriciteitsbelasting, het voorstel van Maurits Hekking zoomt in op de noodzaak om de hoge elektriciteitsbelasting te verlagen en meer belastinggeld te innen op gaslevering. Dat maakt de 'business-case' voor warmtepompen in de bouw een stuk beter. Om van het gas nog wat meer over te houden, is het logisch dat de belasting dan op gas moet stijgen om budgettair neutraal te blijven. Iedereen gelooft dat dit wel moet gaan werken. Het is echter nog niet opgenomen in het belastingplan. Een concreet amendement op de begroting van het ministerie van Financien is er niet geweest. Of het doorgaat, hangt dus af van de discussie in de komende weken rond de geloofwaardigheid van de ministers van Economische Zaken, Financien en Binnenlandse Zaken.

Verschuiving naar lokale belastingheffing

Ernst Vuyk, adviseur van de themagroep, breekt een lans voor een differentiatie van de bestaande belastingen op gebouwen. De maatregelen staan al jaren in de politiek op de agenda, maar het wil nog niet tot een doorbraak komen doordat er veel verschillende tegenstanders zijn die met verschillende argumenten er geen steun aan willen geven. Het betoog is dat de kleine prikkel, maar wel jaarlijks terugkerend en gerelateerd aan de waarde van de woning, psychologisch veel beter past bij beslissingsmomenten. Er zijn voldoende varianten te bedenken, waardoor de hefboomwerking zowel op lokaal (WOZ/OZB) als op nationaal (Eigenwoningforfait) kan worden vergroot als er eenmaal gekozen is voor het principe dat de waardestijging door energetische renovatie niet door een hogere belastingaanslag als drempel blijft functioneren.

Aandacht voor programma's van politieke partijen

Wouter Koolmees legt uit hoe het proces rond de herziening van het belastingstelsel voor het zomerreces in een versnelling kwam, na diverse commissies hun adviezen hadden gepubliceerd in de afgelopen jaren. Staatssecretaris Wiebes kwam met een plan dat, wegens onvoldoende kamerzetels in de Eerste Kamer voor PvdA en VVD, door tenminste een paar andere partijen zou moeten worden gesteund. Toen de één na de andere 'bevriende oppositiepartij bepaalde maatregelen niet zag zitten, bleek er tenslotte geen meerderheid te vinden en heeft het kabinet de 'meevallers' via een verlaging van de belasting op arbeid 'terug te geven' aan werkenden. Zijn verwachting is dat pas bij een volgende coalitievorming de fundamentele hervorming weer voorgang kan vinden. Daarbij is D66 voorstander van een vergroening van het stelsel. Dat kan ook decentraal. Er is dus zeker een belang voor NRP om de voorstellen ook te laten landen in de discussies over de verkiezingsprogramma's van de verschillende politieke partijen. En die zijn al begonnen met hun werk. Geen tijd dus te verliezen om daarmee contact te leggen.

Energetische renovatie niet alleen gebaat bij fiscale prikkels

In het debat over de verschillende fiscale maatregelen worden vragen gesteld over de verwachte positieve effecten, over de technische en economische haalbaarheid en over de tegenargumenten. Ook worden alternatieven aangedragen of varianten op de voorgestelde maatregel. Een van de aanwezigen geeft aan dat het niet moet leiden tot 'burgertje pesten'. Ook worden verschillende visies over nut en noodzaak van duurzame energie-stimulering versus energetisch renoveren gedeeld. Er blijkt nog wel een wereldje van verschil te zijn. Energetisch renoveren zou sneller en leuker moeten kunnen, zodat de aantrekkelijkheid wordt vergroot en de overlast wordt beperkt. Veel mensen houden niet van 'verbouwingen'. Ook wordt naar voren gebracht hoe belangrijk het is dat er wordt samengewerkt en 'dezelfde boodschap' wordt gesproken.

Geloofwaardigheid van energieakkoord in het geding

Algemeen wordt de zorg gedeeld dat partijen in het energie-akkoord onvoldoende verplichtende maatregelen hebben bedacht. Het is niet verrassend, maar wel teleurstellend resultaat. Mogelijk dat te veel organisaties 'uit de conservatieve' belangen een rol hebben gespeeld bij de totstandkoming van het akkoord.