Creatie van zinvol werk ook weer in Klimaatakkoord

16 juni 2020

Tienduizenden banen extra als we internationaal voorop gaan lopen

Het vorig jaar gesloten Klimaatakkoord kan net als het eerdere Energieakkoord tienduizenden arbeidsplaatsen creëren. Maar om die potentiële banen in te vullen, moet wel een match worden gevonden op de arbeidsmarkt. Dat vraagt geschoolde werknemers, op de juiste plaatsen. Zo is er veel onzeker, leggen experts uit aan NU.nl.

"Wij zien een toename van de werkgelegenheid bij met name energiebesparingsactiviteiten zoals isoleren, en bij de installatie van zonnepanelen", zegt Frank Notten van het CBS. "Ook het aantal banen gerelateerd aan elektrisch vervoer en het elektriciteitsnet stijgt al een aantal jaren."

Notten onderzocht de effecten van het Energieakkoord op de Nederlandse werkgelegenheid. Drie jaar geleden waren er in Nederland 54.000 voltijdbanen te danken aan hernieuwbare energie en energiebesparing. Het aantal banen in conventionele energie was toen nog groter.

Dat laatste gaat veranderen, maar het is nog onduidelijk hoe snel. Potentieel groeit de werkgelegenheid door extra investeringen in klimaatmaatregelen, zegt Ton van Dril van TNO. "Denk daarbij aan de verbouwing van bestaande woningen door installatie van lagetemperatuurverwarming en een warmtepomp, het aanleggen van waterstofleidingen, of het onderhoudswerk aan windturbines."

Van Dril is hoofdauteur van een vorig jaar verschenen rapport om de werkgelegenheidseffecten van het Nationale Klimaatakkoord beter in beeld te krijgen. Uitgangspunt was een analyse van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), omdat het politieke akkoord vorig jaar nog niet definitief was. Meewegend dat er door afgenomen gebruik van kolen, olie en gas in de energiesector ook banen verloren zullen gaan, gaat die verkenning ervan uit dat de vraag naar arbeid door het Klimaatakkoord per saldo in de komende tien jaar met 39.000 tot 72.000 'voltijdsequivalenten' zal toenemen.

Omscholen, verhuizen, loonsverhoging - ontstaan er banen, of spanning?

Maar dat betekent niet automatisch dat een zelfde aantal mensen aan de slag kan met een nieuwe baan. "Het schatten van de werkgelegenheidseffecten van klimaatbeleid is niet eenvoudig", zegt onderzoeker Anet Weterings van het PBL.

"Het is bijvoorbeeld de vraag of er genoeg mensen met de juiste opleiding en vaardigheden beschikbaar zijn om de vraag naar arbeid in te vullen, en of deze mensen op woon-werkafstand wonen van de regio's waar de vraag naar arbeid stijgt."

“Veel werk is tijdelijk, maar wel voor tientallen jaren, omdat er veel moet gebeuren om tot een klimaatneutrale samenleving te komen”

Anet Weterings, PBL

"Als dat zo is, ontstaan er nieuwe banen. Zo niet, ontstaat er spanning op de arbeidsmarkt en gaan bedrijven en personen hun gedrag aanpassen. Bijvoorbeeld lonen verhogen en meer investeren in omscholen. Of bedrijven proberen hun productie verder te automatiseren. In het laatste geval zullen banen minder toenemen."

Weterings is hoofdauteur van een vorig jaar verschenen studie van het PBL en het Researchcentrum voor Opleiding en Arbeidsmarkt naar mogelijke frictie op de arbeidsmarkt, als gevolg van de energietransitie. Eerder onderzocht ze de regionale arbeidseffecten.

“Duurzame energie groeit explosief, met in 2018 wereldwijd 11 miljoen mensen werkzaam in met name de zon- en windsector.”

Er zijn volgens Weterings nog allerlei andere waterbedeffecten mogelijk, die het moeilijk maken een eventuele banengroei te voorspellen. Zo hangt deze ook af van de totale hoeveelheid overheidsinvesteringen en van de consumptie. Als de totale investeringen omhooggaan, kan de werkgelegenheid groeien. Gaan investeringen op de ene plek ten koste van investeringen elders, dan wordt het plaatje complexer.

Algemeen wordt aangenomen dat in reactie op de coronacrisis de overheid extra zal investeren. Meerdere experts roepen op die kans te benutten voor het versnellen van de energietransitie, zowel vanuit klimaatperspectief als vanuit economisch perspectief.

Hogere werkgelegenheid zolang de energietransitie duurt

De groei in werkgelegenheid is vooral voor de korte en middellange termijn. Weterings: "Tijdens de transitie zijn er allerlei extra werkzaamheden nodig, zoals de bouw van windmolenparken of het isoleren van gebouwen. Als de transitie compleet is, verdwijnt een groot deel van die werkzaamheden weer en zijn deze beperkt tot bijvoorbeeld onderhoudswerk. Veel werk is dus tijdelijk, maar wel voor tientallen jaren, omdat er veel moet gebeuren om te komen tot een klimaatneutrale samenleving."

"Op langere termijn, als klimaatmaatregelen grotendeels zijn uitgevoerd, verwacht ik geen blijvende werkgelegenheidseffecten, positief of negatief", zegt Van Dril.

Op die lange termijn hangt het er ook vanaf wat andere landen doen. Duurzame energie groeit explosief. Zo waren in 2018 wereldwijd 11 miljoen mensen werkzaam in met name de zon- en windsector. Als die groei doorzet, kan het gebruik van fossiele energie en daarmee ook de CO2-uitstoot omlaag, met dus minder klimaatverandering tot gevolg. Ook dat heeft uiteindelijk gevolgen voor de wereldeconomie, en daarmee de werkgelegenheid.

bron: NU.nl op 16-6-2020