Minister wil met 'natuurvriendelijk isoleren' onduidelijkheid over vleermuiszorgplicht wegnemen

7 oktober 2023

bron: Cobouw
Auteur: Petra Platschorre

Gepubliceerd: 6 okt. 2023

Het isoleren van spouwmuren is na 'vleermuisuitspraak' van de Raad van State sterk teruggelopen. Om duidelijkheid te scheppen in de regels en het isolatietempo weer terug te krijgen, komt de minister met nieuwe voorschriften.

Om stagnatie van isolatiewerkzaamheden tegen te gaan, wil demissionair minister Hugo de Jonge de voorschriften van ‘natuurvriendelijk isoleren’ als leidraad en een landelijke invoering van soortenmanagementplannen (SMP's). 

Dat schrijft de minister, mede namens demissionair minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof), in een Kamerbrief. Hierin zet de minister een aantal werkwijzen op een rij die meer duidelijkheid moeten scheppen over wat wel en niet kan bij spouwmuurisolatie.

Training volgen

Die onduidelijkheid ontstond na een uitspraak van de Raad van State in augustus. De hoogste bestuursrechter boog zich over een zaak tussen de provincie Utrecht en isolatiebedrijf Isosun. De Raad van State oordeelde dat het bedrijf bij het isoleren van spouwmuren onvoldoende maatregelen had genomen ter bescherming van de vleermuizen. De rechter oordeelde dat het endoscopisch onderzoek van Isosun niet voldeed aan de zorgplicht van de Wet natuurbescherming. 

Onduidelijk bleef wanneer een bedrijf dan wél aan de zorgplicht voldoet. Sindsdien is een deel van de isolatiewerkzaamheden stil komen te liggen. Met name bij spouwmuurisolatie is het tempo “sterk gedaald", aldus De Jonge. 

Om te voorkomen dat er nu voor elke woning apart ecologisch onderzoek nodigis, wil de minister voor de korte termijn de voorschriften van ‘natuurvriendelijk isoleren' als leidraad. Hiermee verklaart een isolatiebedrijf dat er bij de werkzaamheden geen dieren worden gedood, er rekening wordt gehouden met kraamplaatsen en winterverblijven, dat er vervangende verblijfplaatsen zijn en dat de zogeheten natuurkalender wordt gevolgd. Isolatiebedrijven kunnen hiervoor een training volgen. Ze voldoen met deze erkenning dan aan de zorgplicht in de wet. Er hoeft dan geen ecoloog ingeschakeld te worden, bedrijven maken het huis zelf natuurvrij. De minister raadt huiseigenaren aan in zee te gaan met een van deze erkende bedrijven. 

De komende tijd werkt de minister aan een landelijke aanpak voor de training en aan het toezicht op de uitvoering. 

Plannen per gemeente

Voor de lange termijn richt De Jonge zich vooral op een landelijke invoering van de SMP’s. Hierbij vindt op gebiedsniveau in één keer voor een gemeente ecologisch onderzoek plaats. Op basis van die plannen kunnen gemeenten een ontheffing krijgen voor de Wet natuurbescherming. Een twintigtal gemeenten en een aantal provincies werken al met een SMP. In november stelt het ministerie een regeling open van 44 miljoen euro, waarmee gemeenten plannen kunnen gaan opstellen. De minister streeft ernaar in 2024 een tweede tranche open te stellen. 

Omdat het wel twee jaar kan duren voordat zo'n gebiedsplan is opgesteld, kunnen gemeenten in de tussentijd ook al gebruikmaken van de zogeheten pre-SMP-methode. Daarmee kan de gemeente alvast een tijdelijke ontheffing krijgen voor een deel van de isolatiewerkzaamheden. De Jonge verwacht niet dat de isolatiedoelen voor 2030 in gevaar komen. De minister verwacht dat de SMP’s in de komende jaren klaar zijn en dit de aanpak versnelt en vereenvoudigt. 

Daarnaast werkt het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit aan de ontwikkeling van nieuwe onderzoekstechnieken om verblijfsplaatsen van vleermuizen op te sporen in gebouwen. Begin 2024 wordt een eerste prototype verwacht. Ook wordt gewerkt aan een nieuwe methode om een gebouw natuurvrij te maken. De Jong wil daarnaast een verplichting maken voor nestvoorzieningen bij nieuwbouw en grootschalige renovaties.

Natuurkalender obstakel

De Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) is blij dat de brief al iets meer duidelijkheid geeft over de mogelijkheden voor de komende tijd. Tegelijkertijd maakt zij zich nog zorgen over de businesscase van isolatiebedrijven, zo schrijft de vereniging in een reactie.

Het grootste obstakel ziet de NVDE in het werken volgens de natuurkalender. Tijdens de winterslaap van vleermuizen en de broed- en kraamperiode mogen zij niet gestoord worden. Ook niet door onderzoekswerkzaamheden. Dat betekent een “flinke beperking” voor bedrijven die aan de slag kunnen met een woning. “Als isolatiebedrijven niet het hele jaar door aan het werk kunnen (dus ook geen onderzoek mogen doen), zullen niet alle woningen tijdig kunnen worden verduurzaamd", schrijft de vereniging. “Hiermee komt de isolatieopgave gigantisch onder druk te staan. Bovendien is het voor bedrijven niet uitvoerbaar om personeel maar delen van het jaar aan het werk te zetten.”