Warmtepomp en geluidseisen op de grens met de buren

22 mei 2019

Ministerie publiceert strengere geluidseisen

Een warmtepomp verwarmt zelfstandig je huis, of als 'hybride warmtepomp' in combinatie met een cv-ketel. De warmtepomp gebruikt energie uit de bodem, de buitenlucht of grondwater als bron van warmte. Zelfs als het buiten koud is. Dat bespaart energie, dus je stookt zuiniger en duurzamer.

Strengere eisen vanaf 2020

Vanaf 2020 gelden nieuwe, vrij strenge, eisen voor het maximale geluid van warmtepompen. Dit staat in een voorgestelde wijziging van het Bouwbesluit. Het ministerie van Binnenlandse Zaken wil op deze manier overlast van warmtepompen voorkomen. Deze eisen gelden niet alleen voor nieuwbouw. Maar ook voor bestaande woningen. 

Jaarlijkse besparing met warmtepomp

Een zelfstandige warmtepomp werkt het best in combinatie met een systeem van lagetemperatuurverwarming, zoals vloer- en wandverwarming. Voor een hybride warmtepomp is geen lagetemperatuurverwarming nodig. Maar altijd geldt: hoe lager de aanvoertemperatuur van je radiatoren, hoe zuiniger het systeem werkt. Een goed geïsoleerd huis met voldoende radiatoroppervlak geeft dus altijd het efficiëntste verwarmingssysteem.

Met een hybride warmtepomp bespaar je volgens Milieu Centraal gemiddeld zo'n €200 per jaar (prijspeil 2019) ten opzichte van een hr-ketel. In dit bedrag zijn de hogere elektriciteitskosten al verrekend. Bij een volledige warmtepomp gaat de besparing richting €300, plus nog eens ongeveer €250 per jaar als je op inductie gaat koken en dus helemaal geen gasaansluiting meer nodig hebt. Bij een bovengemiddeld grote en/of vrijstaande woning valt meer te besparen.

Je kunt de besparing nog groter maken door de warmtepomp te combineren met een zonneboiler.

Een warmtepomp werkt het best in combinatie met goede isolatie. Zorg dus dat je huis redelijk geïsoleerd is voordat je een hybride warmtepomp koopt, en zelfs goed geïsoleerd voor je een volledige ('all-electric') warmtepomp neemt.

All-electric' warmtepomp bij nieuwbouwhuis

Een zelfstandig werkend warmtepompsysteem zorgt voor de ruimteverwarming en het warme water. In de zomer kan het systeem de woning ook koelen. Je hebt dan geen gasaansluiting meer nodig, maar krijgt wel te maken met een hoger stroomverbruik. Die extra elektriciteit zou je (op jaarbasis) bijvoorbeeld kunnen halen uit zonnepanelen op je dak.

Vanwege de hoge investeringskosten en de hoge eisen aan de isolatie van de woning is een zelfstandig warmtepompsysteem, ook wel 'all-electric' genoemd, met name interessant voor nieuwbouwwoningen. Maar een heel goed geïsoleerde oudere woning kun je ook prima met alleen een warmtepomp verwarmen.

Je hoeft daarvoor geen bronnen in de tuin te boren. Lucht/water-warmtepompen, die de duurzame warmte uit de buitenlucht halen, worden steeds beter en zeker met de ISDE-subsidie (zie hieronder) ook steeds betaalbaarder. Bodemwarmtepompen hebben wel 2 grote voordelen: ze zijn het meest efficiënt en ze maken buiten de woning geen geluid.

Subsidie Amsterdam voor afsluiten gasaansluiting

Vanaf september 2017 kunnen huiseigenaren in Amsterdam tot €5000 subsidie krijgen om hun gasaansluiting te laten verwijderen door de netbeheerder. Afhankelijk van de wijk waarin je als Amsterdammer woont, kun je dan kiezen voor aansluiting op het stadswarmtenet of je woning met een all-electric warmtepomp gaan verwarmen. Houd de website van de gemeente Amsterdam in de gaten voor meer informatie over deze subsidieregeling.

Hybride warmtepomp: zeer geschikt voor bestaande woning

Voor bestaande woningen is doorgaans een hybride warmtepomp aantrekkelijker. Dat is een combinatie van een HR-combiketel met een kleine elektrische warmtepomp. Je kunt de warmtepomp combineren met je bestaande cv-ketel, maar er bestaan ook kant-en-klare gecombineerde hybride systemen.

Veel besparen

Met een hybride warmtepomp kun je rond 75% op je gasverbruik besparen. Het grootste deel van het jaar stook je elektrisch, met een zeer hoog rendement door de warmtepomp. De cv-ketel op gas springt alleen nog bij als het heel koud is, of afhankelijk van het gekozen systeem, voor warm water uit de kraan.

Een gasaansluiting blijft dus nog wel nodig. Omdat je wel meer stroom gaat verbruiken is de combinatie met zonnepanelen aantrekkelijk. Weliswaar vallen de maanden waarin de warmtepomp het hardst moet werken niet samen met die waarin de zonnepanelen het meeste opbrengen, maar zeker zolang de salderingsregeling nog geldt is dat financieel geen probleem.

Vaak wordt gezegd dat je voor een warmtepomp ook vloerverwarming nodig hebt. Hoewel dat inderdaad prima werkt, is het niet nodig.

Controleer het volgende:

• Kun je je woning ook met een keteltemperatuur (aanvoertemperatuur, die kun je instellen) van zo'n 50 graden meestal* wel warm genoeg stoken?

Dan is je huis voldoende geïsoleerd om gewoon je bestaande verwarmingsradiatoren te blijven gebruiken in combinatie met een warmtepomp.

* Als die aanvoertemperatuur van 50 graden in een vorstperiode niet volstaat geeft dat niks, en kun je nog steeds prima voor een hybride warmtepomp kiezen. Want bij vorst neemt de cv-ketel in zo’n systeem het werk tijdelijk over van de warmtepomp.

Wordt je woning alleen warm genoeg als je radiatoren loeiheet zijn? Laat dan liever eerst je woning beter isoleren voor je een warmtepomp aanschaft. En als de ene kamer wel goed op temperatuur komt, maar de andere niet, terwijl de isolatie gelijk is: vraag dan een installateur om je cv-systeem waterzijdig in te regelen.

Ventilatielucht of buitenunit

Er zijn hybride warmtepompen die op ventilatielucht werken, zoals de Warmtewinner van Eneco of de Ecolution van Inventum. Zo'n model is alleen geschikt als je mechanische ventilatie in je woning hebt en heeft slechts een beperkt elektrisch vermogen. Ook zal de besparing tegenvallen als je de mechanische ventilatie nu niet altijd aan hebt staan of zacht zet (de warmtepomp krijgt dan ook minder warmte uit de ventilatielucht).

De meeste hybride warmtepompen werken dan ook met een buitenunit, die warmte uit de buitenlucht haalt. Een bekend voorbeeld is de ELGA van Techneco, maar vrijwel alle fabrikanten van cv-ketels bieden inmiddels ook hybride warmtepompsystemen aan.

Behalve de buitenunit is er natuurlijk ook een binnenunit. Deze is vaak een slag kleiner dan de cv-ketel waar hij meestal naast hangt. De binnen- en buitenunit kunnen ook gecombineerd zijn. Dan hangt hij bijvoorbeeld in de schuur en lopen er cv-leidingen van de gecombineerde unit naar de cv-ketel.

De aanschafkosten voor zo'n systeem liggen volgens Milieu Centraal rond de €4000 inclusief installatie, exclusief cv-ketel. Maar je kunt een flinke aankoopsubsidie krijgen.

Plaatsing en geluid buitenunit warmtepomp

De buitenunit kan vaak in de tuin, op een plat dak, aan de achterkant van de woning tegen de gevel of op het balkon geplaatst worden. Er moet water afgevoerd kunnen worden (condens en smeltwater na een ontdooicyclus).

Aandachtspunt is verder vooral het geluid van de buitenunit. Dit verschilt per model, vraag hiernaar bij de installateur of zoek het op in de specificaties. In folders en websites staat vaak het geluidsniveau op een bepaalde afstand vermeld. Pas op dat je geen appels met peren vergelijkt: 40 dB (decibel) op 3 meter afstand is veel meer geluid dan 42 dB op 1 meter afstand.

Op het verplichte energielabel van de warmtepomp staat het 'geluidsvermogen' van zowel de binnenunit als eventuele buitenunit van de warmtepomp. Het geluidsvermogen is onafhankelijk van de afstand en dus beter geschikt om te vergelijken.Nog belangrijker dan het aantal decibel, is om trillingen te voorkomen. De buitenunit mag geen trillingen op de woning, het balkon of andere bouwkundige constructies overbrengen. Zorg bij plaatsing vlak tegen een gevel dus altijd voor trillingsdemping.Hoe kun je aan de geluidseisen voldoen?

De voorgestelde eisen gaan over de hoeveelheid geluid op de erfgrens. Dus als de buitenunit veel lawaai maakt, moet deze verder van de erfgrens en/of in een geluidsabsorberende kast staan. De Consumentenbond geeft een checklist op haar website over keuze van de apparatuur en de plaatsing. 

Onderhoud

Vergeet na plaatsing niet regelmatig even naar de warmtepomp te laten kijken. Echt onderhoud is meestal niet nodig, maar een check op vervuiling of eventuele lekkage van het koudemiddel wel. Volg de voorschriften van de fabrikant. Want als de warmtepomp steeds minder efficiënt gaat draaien, maakt hij ook meer geluid.

Niet alle opties in bovenstaande checklist zullen voor jouw situatie van toepassing zijn of mogelijk zijn. Bespreek de mogelijkheden met een installateur. Liefst wel eentje die al veel ervaring met warmtepompen heeft. Als je al weet welk merk je wilt hebben is het handig om te informeren bij de fabrikant naar de installateurs die hij aanraadt.

Buitenunit soms gewoon geen goed idee

In sommige gevallen zal een warmtepomp met de buitenlucht als bron gewoon (nog) niet mogelijk zijn. Omdat de beschikbare ruimte het niet mogelijk maakt om op betaalbare manier de buitenunit zo te plaatsen dat deze aan de geluidseisen voldoet. Vaak zal wel iets mogelijk zijn, dus vraag een installateur met kennis en ervaring.

Een andere optie om toch voor een lucht/water-warmtepomp te kunnen kiezen is een buitenunit-loze warmtepomp. Het gaat dan om warmtepompen die wel de buitenlucht als warmtebron gebruiken, maar deze lucht door buizen naar binnen zuigen en afgekoeld weer naar buiten blazen. Dit type warmtepomp is (nog?) niet erg gebruikelijk. Het zou een oplossing kunnen zijn voor bijvoorbeeld appartementencomplexen. Nadeel is natuurlijk wel dat dit type binnenshuis weer meer geluid maakt. En dat er (veel) meer binnenruimte nodig is en er enorme buizen door gevel of dak moeten.

Subsidie op warmtepomp

Voor de aanschaf van een warmtepomp is er landelijke ISDE-subsidie (Investeringssubsidie duurzame energie). Het subsidiebedrag is afhankelijk van de soort warmtepomp. Voor een hybride warmtepomp van 4 kW kun je €1700 subsidie krijgen, dus je aanschafkosten worden er bijna door gehalveerd.

Voor een zelfstandig werkende all-electric warmtepomp zijn hogere subsidiebedragen beschikbaar (hoe hoger het vermogen van de warmtepomp, hoe hoger het subsidiebedrag). Maar de aanschafkosten daarvan zijn dan ook veel hoger.

Let op: Je moet de warmtepomp eerst installeren, daarna vraag je binnen 6 maanden de subsidie aan.

Kijk voor meer informatie over subsidie op warmtepompen en een lijst met alle warmtepompen op de website van de Rijksoverheid.

Lees verder:

1. Strengere eisen voor buitengeplaatste warmtepomp units
2. Nieuwe ketel of een warmtepomp?' Consumentengids van november 2018 (ook voor niet-leden gratis aan te vragen). 
3. Bezoek de website 'Energiebesparen doe je nu' voor een overzicht van verbeteropties voor je woning, uitleg over subsidies en leningen, en links naar bedrijven die de werkzaamheden kunnen uitvoeren.
4. COP en rendement warmtepomp

Bron: Consumentenbond, Peter van der Wilt, Expert Energie

Bijgewerkt (datum :14 maart 2019)