Raad van State oordeel: gemeenten moeten burgermetingen serieuzer nemen
2 januari 2023
Fijnstofproblematiek onthuld door enkele chemici
Onderwerp: een zaak bij de Raad van State met als belangrijk wapenfeit de erkenning van zorgvuldig verzamelde meetgegevens over fijnstof.
Auteur: Melita Lanting (PZC), datum: 30-12-22
Houtrook. Het is een terugkerend onderwerp aan de eettafel van Marleen en Dieter Pientka uit ‘s-Gravenpolder. Al zeven jaar binden ze de strijd aan tegen de overlast van houtkachels, vuurkorven of andere apparaten waarin hout wordt verbrand. Niet omdat ze anderen geen romantisch en gezellig avondje gunnen, maar omdat de rook zo verschrikkelijk ongezond is. ,,De waardes die we hier hebben gemeten vind je ook bij Schiphol. Over die vervuiling maakt iedereen zich terecht zorgen, maar het zijn precies dezelfde deeltjes die je ook in huis haalt met een houtkachel.”
Steeds meer kachelpijpen
Het begon allemaal ruim zeven jaar geleden. Het gezin zag in hun woonomgeving steeds meer kachelpijpen op de daken verschijnen en kreeg last van de rook. Dieter had al meetapparatuur staan om het weer te meten en hij besloot dit ook eens bij de fijnstof te doen. Zowel Dieter als Marleen heeft een opleiding in de chemie. Ze weten hoe ze de meetgegevens moeten analyseren. En schrokken toen ze de uitslagen zagen. Ze hadden te maken met een gevaarlijke hoeveelheid stoffen in de lucht. ,,Houtrook is twaalf maal schadelijker dan sigarettenrook.” In houtrook stoffen zitten die kanker, long- en hartaandoeningen veroorzaken, leggen ze uit. ,,En het is ook wetenschappelijk aangetoond dat die stoffen effect hebben op een ongeboren vrucht”, zegt Marleen.
Dieter en Marleen sloten zich aan bij Stichting HoutrookVrij. Een stichting die ijvert voor een houtrookvrij Nederland. Marleen is daar nog steeds actief bij betrokken. Dieter is actief voor Scapeler, een open data netwerk van vrijwilligers die de luchtkwaliteit meten.
Burgermetingen moeten meegewogen worden.
Dieter Pientka
Terug naar de rechtszaak
Twee jaar geleden dienden Dieter en Marleen een handhavingsverzoek in bij de gemeente Borsele omdat ze bij noordenwind overlast hebben van een kachel in de buurt. Ze onderbouwden hun verzoek met een bijgehouden logboek met meetgegevens, video- en fotomateriaal. Borsele stuurde één keer een ambtenaar langs om te snuffelen en daar bleef het bij. De Pientka’s stapten naar de rechter, maar daar kregen ze geen gelijk. Het ontbrak aan regelgeving. Ze gingen in beroep bij de Raad van State en daar werd een opvallende uitspraak gedaan: de gemeente Borsele had meer onderzoek moet doen. De Raad van State wijst daarbij op een passage uit het Bouwbesluit, waarin staat dat het verboden is om ‘voor de omgeving hinderlijke of schadelijke rook, roet, walm of stof te verspreiden’. Borsele moet dus eerst goed uitzoeken of de rook ‘hinderlijk of schadelijk’ is, voordat het kan beweren dat dat niet zo is, vindt de Raad van State. Zeker ook omdat het stel zelf fijnstofmetingen verrichtte en die aanleverde bij de gemeente. Download hier de volledige uitspraak.
‘Op zich is deze zaak niet uniek’
,,En dat is een doorbraak”, zegt Dieter. ,,Burgermetingen moeten meegewogen worden.” Want de langdurige en zorgvuldige metingen die hij doet, tonen aan hoe het is gesteld met de luchtkwaliteit zodra de houtkachels aan gaan. Hij laat een grafiek zien waarbij duidelijke pieken te zien zijn in de ochtend en in de avond na het eten als het vuurtje wordt opgestookt. ,,Dat had voor de gemeente voldoende indicatie moeten zijn om zorgvuldig onderzoek te doen”, zegt Dieter. ,,Op zich is deze zaak niet uniek. Er zijn meer zaken geweest maar de meeste lopen dood op wazige regelgeving. Wat onze zaak wel uniek maakt is dat we onze eigen metingen hebben ingezet. En wat ook geholpen heeft is dat we allebei chemisch opgeleid zijn en weten waar we over praten.” ,,Op het moment dat je feiten hebt, heb je geen emotie. Wij proberen zo feitelijk mogelijk te zijn en dat is belangrijk in een rechtszaak”, vult Marleen aan.
Wat de Pientka’s uiteindelijk wijzer worden van deze uitspraak is onduidelijk. ,,We zijn erg benieuwd wat de gemeente nu gaat doen.” Borsele zal in ieder geval serieuzer onderzoek moeten doen naar de klachten. ,,En er ligt nu jurisprudentie en daar hebben anderen ook wat aan.” De Pientka’s hebben na de uitspraak hun expertise aangeboden aan de gemeente. ,,Wij hebben geadviseerd richting de gemeente hoe ze dat onderzoek kunnen uitvoeren”, zegt Dieter. ,,We hopen dat de gemeente het onderzoek nu wel op een goede manier gaat uitvoeren en uiteraard dat uit het onderzoek blijkt dat er wel sprake is van overmatige stankoverlast.” En dat zou dan moeten leiden tot vermindering van overlast.
Bron: Provinciaalse Zeeuwse Courant (AD), Raad van State, bewerking VOOA.