Druk om ingrijpen energiemarkt neemt toe

10 augustus 2022

Nederland nu hoogste consumentenprijzen in Europa

De energiecrisis neemt toe en de energierekening loopt steeds verder op. De tijd dat we vrolijk shoppend op zoek gingen naar het goedkoopste gas en licht ligt nog maar net achter ons.

Voor een nieuw energiecontract betaal je nu de hoofdprijs. Wie per 1 juli een energiecontract afsluit voor een gemiddeld gebruik van 1200 m3 gas en 2400 KWh elektriciteit, is inmiddels 360 euro per maand kwijt. Een jaar geleden was dat nog 120 euro.

Daarmee is de Nederlandse consument veel duurder uit dan andere Europeanen. De energieprijzen zijn nergens zo hoog als hier, blijkt uit de Europese Huishoudens Energie Prijs Index van het energieadviesbureau VaasaETT en berekeningen van Energievergelijk.nl. Het lijkt er momenteel niet op dat de energieprijzen binnen afzienbare tijd weer gaan dalen.

De kale gasprijs op de internationale gasmarkt is de belangrijkste prijsbepaler. In juni en juli piekten de gasprijzen tot meer dan 200 euro per MWh, twee keer zo hoog als in mei.

De prijs van gas en elektriciteit in een land wordt vervolgens bepaald door een hele reeks factoren die per land verschillen.

Energierekening in Europa voor gemiddeld huishouden (1200 m3 gas en 2400 KWh stroom)

GEMIDDELD ENERGIEVERBRUIK	GAS	ELEKTRICITEIT	JAARBEDRAG	MAANDBEDRAG
Nederland	3295	1005	4300	358
België	1595	965	2560	213
Frankrijk	1321	605	1926	160
Verenigd Koninkrijk	2153	1513	3666	305

"We hebben onze hoge gasprijs voor een belangrijk deel te danken aan de hoge belastingen", zegt Koen Kuijper van Energievergelijk.nl. "Ruim 37 procent van onze gasrekening bestaat uit overheidsheffingen, namelijk energiebelasting en btw. Nergens anders in Europa is dit aandeel zo groot."

In een aantal Europese landen heeft de overheid maatregelen genomen om de prijs te drukken. In Frankrijk hanteert de overheid een prijsplafond voor de gas- en stroomprijs. In Portugal heeft de overheid de belastingen op gas verlaagd. In Italië en Oostenrijk zijn ook de belastingen op stroom verlaagd. Ook in Griekenland en Spanje is de belasting op elektriciteit verlaagd.

In Nederland is per 1 juli de btw op energie tijdelijk verlaagd, van 21 naar 9 procent. Voor een gemiddeld huishouden scheelt dat bij de huidige prijzen al gauw zo'n 35 euro per maand. Eerder werd de energiebelasting verlaagd en werd lagere inkomens een extra tegemoetkoming beloofd.

Maar de druk op het kabinet om meer te doen neemt toe. Zo pleitte FNV-voorzitter Tuur Elzinga dinsdag voor het instellen van een prijsplafond: een maximumprijs voor energie. Het is een maatregel die in Frankrijk tot de nodige complicaties heeft geleid.

Het grootste Franse elektriciteitsbedrijf, EDF, komt door het prijsplafond in financiële problemen. De Franse staat wil om die reden EDF helemaal nationaliseren, Frankrijk is al voor 84 procent eigenaar van de energiereus. EDF is de uitbater van tientallen kerncentrales, een belangrijke pijler onder de Franse energiemarkt.

Energiemaatschappijen in Nederland vinden een prijsplafond absoluut geen goed idee. Essent-topvrouw Resi Becker: "Onze inkoopprijs voor gas is momenteel heel hoog, als wij dat voor minder geld verkopen aan huishoudens, leidt dat tot instabiliteit. Dat brengt risico's voor partijen die juist moeten zorgen voor het leveren van energie."

Essent vindt dat er drie dingen moeten gebeuren: een lagere energiebelasting, subsidies om huizen te isoleren en het versimpelen van langetermijncontracten. 

Becker: "Klanten kunnen makkelijk wisselen van leverancier, wat het aanbieden van langere contracten bemoeilijkt. Juist met langetermijncontracten kunnen wij de prijs lager houden."

'Maak subsidie inkomensafhankelijk'

Eneco pleit om ervoor in 2023 een inkomensafhankelijke energiesubsidie in te voeren, met een extra belastingkorting op de energierekening. Deze maatregel helpt volgens Eneco de huishoudens die dit het meest nodig hebben: de lage- en middeninkomens. Daarbij is het makkelijk uitvoerbaar en blijven prikkels om energie te besparen ermee in stand.

De werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland vinden het een goed idee als er net als in andere Europese landen met alle betrokken partijen een maatregelenpakket wordt gemaakt: "Het belangrijk dat we geen enkele maatregel op voorhand uitsluiten en alle opties verkennen."