Climate action tracker: Europese landen kiezen verkeerde alternatieven voor russisch gas

8 juni 2022

Energiebesparing toch nog onvoldoende prioriteit

De Russische aanval op Oekraïne duurt al maanden en zoeken naar alternatieven voor aardgas is een bittere noodzaak. Toch verzuimen onder andere EU-landen werk te maken van ambitieuze energiebesparing. In plaats daarvan wordt er in oude en tragere oplossingen gedacht, zoals de bouw van havens voor vloeibaar aardgas of de zoektocht naar gasvelden in Afrika.

Onze afhankelijkheid van Russisch gas neemt daardoor maar langzaam af. En bovendien dreigen we geld te verspillen en klimaatdoelen te missen. Daarvoor waarschuwt Climate Action Tracker, een rekencentrum voor klimaatdoelen, in een woensdag verschenen rapport.

"Als regeringen in een crisis belanden, denken ze vooral in bekende oplossingen en minder in nieuwe", zegt hoofdauteur Niklas Höhne van onder andere Wageningen University & Research tegen NU.nl.

Hij noemt Duitsland als voorbeeld. Dat land heeft geen lng-terminals om in de havens vloeibaar aardgas te kunnen importeren. Na de Russische aanval op Oekraïne heeft Duitsland besloten er gelijk zeven aan te leggen.

Waterstofhaven gaat langer mee dan lng-terminal

Maar vanuit klimaatdoelen gedacht is zulke fossiele infrastructuur mogelijk maar kort nodig. Het is volgens Höhne daarom beter om een deel van dat geld te investeren in bijvoorbeeld havens voor waterstof.

Het klimaatperspectief is helder, zegt Höhne. Als we de opwarming van de aarde onder de 1,5 graden willen houden, moet het overgrote deel van de gasreserves in de wereld in de grond blijven.

Hij is dan ook bezorgd dat de zoektocht naar gas uit andere landen op termijn meer CO2 in de lucht brengt en het Parijsakkoord onmogelijk maakt. Zo heeft Senegal een groot gasveld, maar nog geen gaswinning. "Zelfs economisch heeft dat land er meer baat bij als we er zouden investeren in zonne-energie en groene waterstof."

Klimaatwinst van gasboycot niet meegewogen

Daar staat tegenover dat een gasboycot een zware klap zou zijn voor de olie- en gasindustrie van Rusland. Die is extra vervuilend vanwege grootschalige lekkages van het broeikasgas methaan.

Het rapport van Climate Action Tracker heeft dat "positieve klimaateffect" niet doorgerekend. Höhne vindt het een onzekere vergelijking, aangezien de lange termijn moeilijk valt in te schatten.

Andere energie-experts verwachten dat Russische olie- en gasvelden door faillissementen langdurig uit productie kunnen raken.

'In mix van oplossingen is besparen het belangrijkst'

Höhne erkent dat een perfecte oplossing niet bestaat. Als de Europese Unie volledig onafhankelijk van het Kremlin wil worden, zal circa 155 miljard kubieke meter Russisch aardgas vervangen moeten worden. Dat kan niet met alleen besparen en op korte termijn ook niet met alleen duurzame energie.

"De wereld is niet zwart-wit. Er is een combinatie van besparing, duurzame energie en gas uit andere bronnen mogelijk. Maar nu hebben veel politici de reflex zich vooral te richten op contracten met andere gasproducerende landen. De balans zou juist andersom moeten zijn, met een klemtoon op besparing. Dan pakken we twee crises tegelijk aan."

Alhoewel de EU het belang van energiebesparing benoemt, hebben lidstaten daar beleidsmatig nog weinig vervolg aan gegeven. Uitzonderingen zijn volgens het rapport Denemarken - dat de verkoop van nieuwe gasboilers heeft verboden - en Duitsland, Italië en Ierland, die de prijs van treinkaartjes hebben verlaagd. Nederland wordt genoemd met de maatregel om ('s winters) de temperatuur in overheidsgebouwen te verlagen.

'Overheidsbeleid op energieprijzen is contraproductief'

Veel overheden nemen daarnaast juist contraproductieve maatregelen, stelt Climate Action Tracker. Die laten niet alleen de CO2-uitstoot groeien, maar ook het gebruik van olie en gas.

Het belangrijkste voorbeeld is het verlagen van de energiebelasting en accijnzen op benzine en diesel. Nederland was een van de eerste EU-landen die deze maatregelen nam, waarna buurlanden als België, Frankrijk en Duitsland volgden.

Deze belastingvoordelen verkleinen de prikkel om te besparen en verhogen daarmee het energiegebruik. Het rapport pleit ervoor deze subsidies direct te verlenen aan mensen die de hoge energieprijzen niet kunnen betalen, ongeacht hoeveel energie ze gebruiken

bron: Nu.nl